تکامل ژئوشیمیایی آب شور سازندی مخزن گازی مزدوران

مخزن مزدوران یکی از مخازن میدان گازی خانگیران است که به‌شکل سکانس‌های پسروی و پیشروی آب دریای قدیمی در حوضۀ رسوبی کپه‌داغ تشکیل شده است. این مخزن در سازندهای شوریجه و مزدوران که از آهک، دولومیت، ماسه‌سنگ و شیل تشکیل شده‌اند قرار گرفته است. سازند مزدوران در پلت‌فرم کربناته و سازند شوریجه در سیستم رودخانه‌ای طی ژوراسیک نهشته شده‌اند. آب دریای قدیمی تبخیرشده منشأ آب‌های شور سازندی موجود در مخزن مزدوران بوده است. آب دریای تبخیرشدۀ قدیمی از زمان دفن تا حال حاضر در تماس با سازندهای مختلفی بوده و ترکیب اولیۀ آنها تغییر کرده است. مقادیر غلظت یون‌های اصلی، فرعی و عناصر کمیاب در آب‌های تولیدی سرچاهی مخزن مزدوران و دو نمونۀ عمقی از آبران شور زیر مخزن شوریجه برای بررسی تکامل ژئوشیمیایی اندازه‌گیری شد. در اثر تبخیر آب دریا، غلظت همۀ یون‌ها در شورابه تا حد اشباع زیاد شده است؛ اما طی گذشت زمان، غلظت یون‌های کلسیم، لیتیم، استرانسیم، بور، ید نسبت به منشأ اولیه افزایش و غلظت یون‌های سدیم، منیزیم، سولفات کاهش یافته است. در طول زمان غلظت عناصر شورابه‌های تولیدی این مخزن به‌علت تبخیر، واکنش آب و گاز و واکنش آب و سنگ همچون دولومیتی‌شدن، آلبیتی‌شدن پلاژیوکلاز، ایلیتی‌شدن اسمکتیت، رسوب یا انحلال کانی‌های سولفاته، رسوب کربنات‌های منیزیم‌دار تغییر کرده است؛ غلظت پتاسیم و کلر عمدتاً تحت‌تأثیر فرایند تبخیر آب دریای قدیمی قرار داشته است. نتایج پژوهش حاضر در راستای شناخت تاریخچۀ رسوب‌گذاری، فرایندهای ژئوشیمیایی ثانویه در مخزن، تعیین منشأ و سازوکار شوری آب‌های تولیدی مخازن گاز برای مدیریت پایدار مخزن کاربرد دارد.